Şeytanın İnsanları Azdırma Mərtəbələri!

Müəllif; Əbu Muaz Seyfullah

Tərcümə: Darul İttiba

İbnul Qayyim rahiməhullah, şeytanın insanı azdırma mərtəbələrini belə sıraladı:

Birinci Mərtəbə:

Şeytan küfr, şirk, Allah və Rəsuluna düşmənliklə, adəmoğluna üstünlük təmin etsə, inləməsi yüngülləşər və onunla birlikdə yorulan kəslər də rahatlayar. Bu, quldan istədiyi ilk şeydir. Onu ələ keçirənə qədər daima onunla birlikdə olar. Bunu reallaşdırdığında onu əsgərlərindən biri edər və onu öz yoldaşlarının başına vəkil olaraq təyin edər. Beləcə o qul da, İblisin dəvətçilərindən və vəkillərindən olar.

İkinci Mərtəbə:

Bu bid'ətdir. Şeytan bunu günah işləmək və üsyankarlıqdan daha çox sevər. Çünki onun zərəri dinin özünədir. Bu, başqalarına keçən zərərdir. Tövbə edilməyən günahdır. Peyğəmbərin dəvətinə müxalifətdir. Onların gətirdiklərinin əksinə dəvətdir. Bu, küfr və şirk qapısıdır. Bid'ət onu ələ keçərdiyi və özlərindən biri etdiyində, artıq o da onun vəkili və dəvətçilərindən  biri olaraq qalar. Əgər onu bu dərəcəyə gətirməzsə və azmışlara düşmən olanlardan etdiyi kəslərdənsə, onu üçüncü mərtəbəyə köçürər.

Üçüncü Mərtəbə:

Bunlar, fərqli növləriylə böyük günahlardır. Şeytan, insana böyük günah etdirməyə çox həvəslidir. Xüsusiylə də,  o adam arxasından gedilən bir alimdirsə, insanları ondan nifrət etdirmək üçün bunu çox istəyər. Sonra onun günahlarını xalq arasında yayar. Onların arasından bunları yaya bilən  birini tapar. O, ağılınca sanki dini bir vəzifə olaraq və Allaha qulluq üçün onun günahlarını yayar. Artıq o, fərqində olmadan İblisin vəkili olar.

"İnananlar arasında çirkin şeylərin yayılmasını arzulayan kəslər üçün dünyada da, axirətdə də çətin bir cəza vardır. Allah bilər, siz bilməzsiniz." (Nur 19)

   Onları yaymağı arzuladıqlarında vəziyyət belədirsə, yayma işini üzərinə götürdüklərində vəziyyət necə olar, görəsən? Onlar öyüd verməzlər, amma iblisə itaət edib ona vəkillik edərlər. Bunların hamısı, insanları alimdən və elmdən faydalanmaqdan iyrəndirmək üçündür. Bu kimsənin  günahları üfüqə çatsaydı, (o günahlar) Allah qatında daha yüngül olardı. Çünki o tövbə etdiyində  Allah onun tövbəsini qəbul edər, işlədiyi pislikləri yaxşılıqlarla dəyişdirərdi.  Bunların günahları isə, möminlərə haqsızlıq etmə, onların namuslarına dil uzatma və ayıblarını ortaya çıxarmaqdır. Allahu Təala  qullarını güdməkdədir. Ürəklərdə gizli olanlar Ona gizli qalmaz. Şeytan bu mərtəbədən aciz qalsa, onu dördüncü mərtəbəyə köçürər:

Dördüncü Mərtəbə:

Bunlar, bir araya gəlincə, bəlkə də sahiblərini həlak edəcək olan kiçik günahlardır.

Deyirəm ki: İmam Əhməd, Səhl b. Sad radıyallahu anh'dan, Rəsulullah sallallahu əleyhi və sellem'in belə buyurduğu rəvayət edilmişdir: "Kiçik hesab edilən günahlardan çəkinin. Çünki kiçik hesab edilən günahların vəziyyəti, bir vadiyə enib və  birinin odun, digərində də bir odun gətirdiyi topluluğun  vəziyyətə bənziyər. Beləcə onlar, çörəklərini bişirəcək qədər odun toplayar. Nə vaxt kiçik hesab edilən günahlar işlənərsə, onlar sahibini həlak edərlər. "  [Fethu'l-Bari, (11/329) Hafiz İbn Həcər; isnadı hasen demişdir.]

Darimi və İbn Macə,  Aişə radıyallahu anhadan, Nəbi sallallahu əleyhi və səlləm'in ona belə buyurduğunu rəvayət etdilər: "Kiçik hesab edilən günahlardan çəkin! Çünki onların  içində Allah tərəfindən bir araşdırıcı (mələk) vardır. "   [ Darimi, (2/303), İbn Macə, (2/1417), əl Albani, “Silsilətul Əhadisis Səhiha”da (513) səhih demişdir.]

   Əsəd b. Musa   “Zühd”də Əbu Eyyub əl-Ənsari radıyallahu anhın bu sözünü nəql etdi: "Adam, bir yaxşılıq edər, ona güvənər və kiçik hesab edilənləri unudar. Onlar(kişik günahlar) onu hər tərəfdən əhatəyə almış olaraq  Allah ilə qarşılaşar. Yenə adam bir pisliyi işlər, bundan ötəri qorxar və  əmin bir halda Allah ilə qarşılaşar. " [Fəthu'l-Bari (11/330)]

   İbnul Qayyim rahiməhullah  sözlərinə belə davam edir: Qul, şeytanı bu mərtəbədən aciz buraxarsa, onu, beşinci mərtəbəyə köçürər:

Beşinci Mərtəbə:

Bu dərəcə savab da, cəza da olmayan, ancaq aqibəti onlarla məşğul olması səbəbiylə, onda olan savabı qaçırmaq olan mübahlarla məşğul olmaqdır.

Deyirəm ki: Bu mübahlar, çox yatmaq, çox yeyib-içmək, lüks geyinmək və faydasız şeylər üzündən yuxusuz qalmaq kimi işlərdir.

Qul, şeytanı bu dərəcədən aciz buraxar, nəfəslərinin miqdarını, onların kəsiləcəyini və onların qarşılığında, axirət səadəti və əzab olduğunu bilərək vaxtı mövzusunda xəsis davranar və vaxtını boş işlərə xərcləməzsə, onu altıncı mərtəbəyə nəql edər:

Altıncı Mərtəbə:

   Qulu, fəziləti daha üstün olan şey yerinə, fəziləti aşağı olan əməllə məşğul etməsidir. Ona, fəziləti aşağı olan xeyiri işləməsini əmr edər. Qulu ona təşviq edər və gözəl göstərər. Bu həyata keçincə, ondan daha fəzilətli və daha üstün olanı tərk edər. İnsanlardan buna diqqət yetirən azdır. O, itaət və yaxınlıq olduqda şübhə edilmətən itaət növlərindən birinə çağıran güclü və hərəkətli bir dəvətçi gördüyü zaman belə düşünər;Bu dəvətçi şeytanşeytandan biri ola bilməz. Çünki şeytan xeyiri əmretməz!” O belə deyər və bunu bir xeyir olaraq görərək onun Allahdan bir dəvətçi olduğunu deyər. Bu kimsə üzrlüdür. Çünki bu kimsə, şeytanın şərr olan bir qapıya çatmaq üçün yetmiş xeyir qapısını əmr edəcəyini və ya bu yetmiş qapı ilə onun əlindən daha böyük xeyri və daha üstün olanı qaçırmağa çalışdığını bilməməkdədir.

   Onu tanımaq ancaq  Allah Azzə və Cəllənin qulun qəlbinə atdığı bir nurla mümkündür. Bunu ancaq, peyğəmbər'lərin varis'lərindən olan ümmət içindəki vəkillərindən və yer üzündəki xəlifələrindən olan kimsə bilər. İnsanların çoxu bundan məhrumdurlar. Bu onların ağıllarına gəlməz. Allah, qullarından dilədiklərinə lütf edər.

   Qul şeytanı bu altı mərtəbədən aciz və çarəsiz buraxarsa, ağlını qarışdırmaq, açdığı döyüşlə fikrini məşğul etmək və insanların ondan faydalanmasına maneə törətmək üçün  müxtəlif pisliklər düşündürmək, çaşdırmaq, ondan çəkindirmək və söndürmək surətiylə insan və cinlərdən olan tərəfdarlarını ona müsallat edər. Fəsadçı insan və cin şeytanlarını buraxıb usanmadan ona müsallat etməyə çalışar. "  [ət-Təfsiru'l Qayyim (614)]

Bu, cəmiyyətimizdə açıqca görülən bir vəziyyətdir. Dininə, peyğəmbərlərinin sünnə'sinə sarılan və onun metodunu izləyən elə  bir qul yoxdur ki, üz çevirmə, tərs davranış, qohum olanın və olmayanın, dost və düşmənlərin ələ salmalarıyla qarşılaşmasın. O adamın Allahdan başqa sığınacaq yeri yoxdur. Bu açıq və gizli olaraq, İslama sarılanların halıdır. Bunlar, Nəbi sallallahu əleyhi və selləm'in "Nə xoş qəriblər(in halına)ə" sözüylə müjdələdiyi qəriblərdir. [Müslim, (2/176, Nəvəvi)]