Yazı sahibi: Əbu Muaz
Seyfullah
Tərcümə: Darul İttiba
Şeyx Abdulhəmid
əl Hacuri (hafazahullah);
Rəvayətlərə
tabe olan sünnət əhli sələfilərin bir çox xüsusiyyətləri vardır. Bunlardan bəziləri
nümunə olaraq bu şəkildədir;
1. Allah Azzə və Cəllənin
kitabı və Rasulullah səllallahu aleyhi va səlləmin sünnətindən dəlillərə önəm
verib bunlarla əməl etmək.
2. Dərs, təhsil və
xütbələrdə tövhidə önəm vermək, şirkdən, sehrbazlardan, hoqqabazlardan, kahinlərdən,
ərraflardan, saleh kimsələr haqqında həddi aşmaqdan, qəbrlər ətrafında təvafdan,
Allah Azzə və Cəllədən başqası adına qurban kəsməkdən və rasulların göndəriliş
və kitabların endiriliş səbəbi olan tövhidə zidd olan digər məsələlərdən çəkindirmək.
3. Allah Azzə və Cəllənin
kitabının və Rasulullah səllallahu aleyhi va səlləmin sünnətinin elmini əzbər,
araşdırma, öyrətmək və əməl olaraq və elmin digər mövzularında çalışmaq. “Zəmmul Kəlam və
Əhlihi” kitabında (s. 337) nəql edildiyinə görə Vəki rahiməhullah belə
demişdir;
“Kim hədisi gəldiyi kimi tələb edərsə, o sünnət əhlidir.”
Əl Bərbəhəri “Şərhus Sunnə”də (s. 102) belə
demişdir; “Allah sənə rəhmət etsin, bil ki, elm çox rəvayət və kitablarla
deyildir. Elmi və kitabları az olsa belə, alim ancaq elmə və sünnətlərə tabe
olandır. Elmi və kitabları çox olsa belə, kitab və sünnətə müxalifət edən bidət
sahibidir.”
4. Sünnət ilə əməli
geyimində, inanclarında və ibadətlərində araşdırmaq. Onlar izar və köynəklərinin
ətəyini baldırlarının yarısına qədər çəkərlər. Əgər daha çox uzatmaq istəsələr,
ancaq ayaq biləklərinin üzərinə qədər salarlar. Saqqallarını təraş etməz və
qısaltmazlar. Şalvar geyinməzlər. Ancaq
bəziləri dəlili olmayan bəzi fətvalara aldanmaqda və ya maaş üçün məmur olmağı
seçməkdədirlər. Onlara etibar edilməz.
Əl Həsən b. Əli əl Bərbəhəri rahiməhullah,
Şərhus Sünnə (s. 108) belə demişdir; “Bidət sahiblərinin tərk etdikləri
sünnətləri və onların ayrıldıqları xüsusları bilib o sünnətlərə tutunan sünnət
ashabından və camaatdandır. Həqiqətdə o, tabe olunmağa, yardım edilməyə və
qorunmağa layiq olandır və Nəbi səllallahu aleyhi va səlləmin vəsiyyət etdiyi
şeylərdəndir.”
5. Yaxşılığı əmr etmək
və pislikdən çəkindirmək mövzusunda ciddiyyətlə hərəkət edər və Allahu Təalanın
bu sözüylə əməl edərlər;
“Qoy sizin içərinizdən xeyrə çağıran, yaxşı işlər görməyi buyuran və pis
əməlləri qadağan edən bir camaat çıxsın. Məhz onlar nicata qovuşanlardır.” {Ali İmran 104}
Onlar üç qismdə münkərə qarşı çıxarlar. Uşaqlarına qarşı və fitnə
olmayan mövzularda əlləriylə qarşı çıxarlar. Şirk olan işlərdə, demokratiya,
seçkilərə qatılma, hizbilik, zina, livata, sərxoşedici içkilər içmə kimi əməllərə
dilləriylə çəkindirərək qarşı çıxarlar. Əl və dil ilə qarşı çıxmağa gücləri
yetməyən xüsuslarda isə qəlb ilə qarşı çıxarlar. Onlar Əbu Said əl Xudri
radiyallahu anhın Muslimdə (№: 49) gələn bu hədisiylə
əməl edərlər;
Rasulullah səllallahu aleyhi va səlləm buyurdu ki; “Aranızdan hər kim
münkər görərsə əliylə qarşı çıxsın. Əgər buna gücü çatmazsa, diliylə, buna da
gücü çatmazsa qəlbiylə qarşı çıxsın ki, bu imanın ən zəifidir.”
Onlar münkərə qarşı çıxmadakı bu qətiyyətləri və bu xüsusda pisliyə
meydan buraxmamaları haqqında biri belə bir beyt söyləmişdir;
“Kim bir pisliyə ondan daha pisiylə qarşı çıxarsa, heyz qanını idrar ilə
yuyan kimidir.”
Pislik, ziddi ilə dəyişdirilə bilərsə, bu ən yaxşısıdır. Əgər pislik
ancaq ondan daha xəfif bir pislik ilə dəyişdirilə bilərsə, bu da məşrudur. Əgər
zislik ancaq özüylə eyni səviyyədə olan digər bir pisliklə dəyişdirilə bilərsə,
bunun bir faydası yoxdur. Bu qism ictihada dayalı bir mövzudur. Amma əgər
pislik, ancaq ondan daha pis olan bir şeylə dəyişdirilə bilərsə, bunu etmək
haramdır.
6. Kiçik, ya da
böyük hər məsələdə Allah Azzə və Cəllənin kitabına və Rasulullah səllallahu
aleyhi va səlləmin sünnətinə mühakimə olarlar. Bu mövzuda Allah Azzə və Cəllənin
bu ayəsi ilə əməl edərlər;
“Xeyr! Sənin Rəbbinə and olsun ki, onlar öz aralarında baş verən çəkişmələrdə
səni hakim hesab etməyincə, sonra da verdiyin hökmlərə görə özlərində bir
sıxıntı duymadan tam təslim olmayınca iman gətirmiş olmazlar.” {Nisa 65}
(Şeyx Abdulhəmid əl Hacuri dedi ki) Bu qismi şeyximiz Əbu Abdirrahman Yəhya əl Hacurinin 14.2.1427 gecəsi verdiyi dərsdən
götürərək bəzi əlavələr etdim.
7. Hiziblərdən
(qruplaşanlardan), ayrılıqlardan, dərnəklərdən və dinə zidd olan hər kəsdən çəkindirərlər.
Əl Lələkai
(№: 53) nəql edir: Əbu Bəkr b. Ayyaş rahiməhullaha sünnət əhli kimdir
deyə sual verildiyi zaman belə cavab verdi; “Həvalar (kitab və sünnətə zidd
görüşlər) zikr edildiyi zaman onlardan heç bir şeyə təəssüb göstərməyən kimsədir.”
8. Söz, əməl və
inanclarında kafirlərə bənzəməkdən çəkindirərlər. Bunun geyim, demokratiya,
seçkilərə qatılmaq, onların üzərində olduqları şeylərə yaxınlıq və sevgi göstərmək
kimi xüsuslarda olması fərq etməz.
9. İstər şərqdə
olsunlar, istər qərbdə, onlar ittifaq halındadırlar.
Əbul
Qasım əl Əsbəhəni “Əl Məhəccə” də (2/226) belə demişdir; “Əhli Hədis
dini kitab və sünnətdən nəql yoluyla alarlar. Bunun nəticəsi olaraq da ittifaq
və uyum içindədirlər.”
10.
Əhməd, əl
Əvzai, Malik, Şeyxulislam (İbn Teymiyyə), əş Şevkani, Bəz, Useymin, şeyximiz
Muqbil, əl Albani rahiməhullah kimi sünnət imamlarına sevgi bəsləyərlər və
kitab ilə sünnəti anlamada onların yolunda gedərlər. Cəhm, Məbəd əl Cuhəni,
Bişr əl Mərisi, Rafizilər, Xaricilər, Sufilər, İxvanul Muslimin, Sururilər və Təbliğ
camaatı kimi bidət əhlinə də buğz edərlər.
Əbu Osman əs Sabuni rahiməhullah, “Əqidətus Sələfi
Əhlil Hədis”də (171) belə demişdir; “Sünnət əhlinin əlamətlərindən biri
də sünnət imamlarını və alimlərini, sünnətin dəstəkçilərini və dostlarını sevmələri,
cəhənnəmə dəvət edən və ashablarına atəş yurdunu göstərən bidət öndərlərindən
buğz etmələridir. Necə ki, Allah lütfüylə sünnət əhlinin qəlblərini sünnət
alimlərinin sevgisi ilə bəzəmiş və nurlandırmışdır.”
11.
Onlar cərh və
tədil mənhəcini ehya edərək hizbçilər və digər batil əhlini cərh edərlər, haqq əhlini
də tədil edərlər. Beləcə, hər məcruha qarşı çıxan bu mənhəc, bu zamanlarda da
onlardan alınar. Birincisi; Allah Azzə və Cəllənin dini xüsusunda cəhalət səbəbiylə
o məcruh kimsələrə bənzəyənlər, ikincisi batil əhlinə yaxınlıq göstərənlər,
üçüncü olaraq da dinə və dəvətə tələ quranlar ortaya çıxar.
12.
Müsəlmanların
idarəçilərinə qarşı üsyan etməzlər. Ənlara qarşı istər təhrik yoluyla, istər
inqilab yoluyla olsun, hər cürə üsyanlara da qarşı çıxarlar. Allahu Təala belə
buyurmuşdur;
“Ey iman gətirənlər! Allaha
və Elçisinə itaət edin, həm də özünüzdən olan rəhbərlərə şəriətə uyğun şəkildə
itaət edin.” {Nisa 59}
Səhl ət Tustəriyə belə deyildi; “Birinin
Əhli Sünnət val Cəmaatdan oluşu nə zaman bilinər?” Dedi ki; “Onda on xislət
tamamlandığı zaman...” bunlar arsında ümmətə qarşı qılıncla üsyana qalxmamasını
da zikr etmişdir. Bunu əl Lələkai (344) rəvayət
etmişdir.
Bu haqda dəlilləri Huzeyfə radiyallahu anhın
Rasulullah səllallahu aleyhi va səlləmdən rəvayət etdiyi və Buxari və Muslimdə gələn bu hədisdir; “Müsəlmanların
camaatından və imamlarından ayrılma.” Əli radiyallahu anhdan gələn rəvayətə görə
də, günahı əmr etmədikləri müddətcə onlara itaət edilər. Rasulullah səllallahu
aleyhi va səlləm belə buyurmuşdur; “İtaət
ancaq məşru olan mövzulardadır.”
İbn Əbi Şeybə “Əl
Musannəf”də (12/543) səhih bir sənəd ilə Suveyd b. Qafələdən rəvayət
edir; “Ömər radiyallahu anh mənə dedi ki; “Ey Əba Umeyyə! Mən bu ilimdən sonra
bəlkə də səninlə qarşılaşmaram. Başına, hətta bir həbəşi kölə də idarəçi olsa,
dinlə və itaət et. Sənə əziyyət etsə də səbr et. Səni məhrum etsə də səbr et.
Əgər dinini əskiltməyi qəsd edərsə de ki; “Dinləmə və itaət dinim haqqında
deyil, canım haqqındadır.” Əsla camaatdan ayrılma.”
13.
Əhli Sünnət
ruh daşıyan canlıların rəsmlərinə qarşı çıxarlar və Rasulullah səllallahu
aleyhi va səlləmdən bu haqda gələn dəlillərdən dolayı bunu haram sayarlar.
14.
Elmi Allah Azzə və Cəllənin evləri olan məscidlərdə
yaymaları onların əlamətlərindəndir. Allah Azzə və Cəllə belə buyurmuşdur;
“Bu nur Allahın, tikilib
ucaldılmasına və içində Öz adının zikr edilməsinə izin verdiyi evlərdədir.
Orada səhər-axşam Ona təriflər deyirlər.” {Nur 36}
Rasulullah
səllallahu aleyhi va səlləm məsciddə öyrədərdi. Sələf də həmçinin. Əli
radiyallahu anh belə demişdir; “Məscidlər nəbilərin məclisləridir və şeytana
qarşı sığınacaqdır.” [Cəmiul Əxlaqir Ravi (1181)]
İkrimə b.
Ammar belə demişdir; “Ömər b. Abdilazizin məktubunda belə dediyini eşitdim:
“Bundan sonra. Elm əhlinə elmi məscidlərində yaymalarını əmr et. Çünki sünnət
öldürülmüşdür.” [Raməhurmuzi, Muhəddisul Fəsil (601); əl
Cəmiul Əxlaqir Ravi (1183)]
Əgər məscidlərdə
elm öyrətmə imkanı olmazsa, Allahın nəsib etdiyi şəkildə elmi yayarlar.
15.
Təqlidi tərk
edərlər. İstər öz müəllimləri olsun, istər başqaları olsun hər şeyi dəlili ilə
alarlar.
Nəticə olaraq; Sünnət əhli, Allah Azzə və Cəllənin
bu ayəsində əmr etdiyi kimi dinə bütün olaraq girmişdirlər;
“Ey
iman gətirənlər! İslamı bütövlüklə qəbul edin və şeytanın addım izləri ilə getməyin.
Şübhəsiz ki, o sizə açıq-aydın düşməndir.” {Bəqərə 208}
Bu mövzunu “Əl Vəsailil
Cəliyyə Linəsrid Dəvətis Sələfiyyə” adlı kitabımda açıqladım. Həmd və
minnət Allahadır.