Ənəs b. Malik radiyallahu anhdan;
“Rasulullah səllallahu aleyhi va səlləmi dizlərini dikəldərək budlarının üzərinə
oturmuş bir halda xurma yeyərkən gördüm.” [Səhih.
Muslim (2044)]
Abdullah b. Busr radiyallahu anhdan;
“Rasulullah səllallahu aleyhi va səlləmə qoyun əti hədiyyə etdim. Dizləri üzərinə
oturub yedi. Bir bədəvi; “Bu necə oturuşdu?” dedi. Buyurdu ki; “Şübhəsiz Allah
məni kərim bir qul etdi. Kobud və inadçı etmədi.” [Səhih.
Əbu Davud (3773); İbn Macə (3263)]
Ubey b. Kab radiyallahu anhdan; “Nəbi səllallahu
aleyhi va səlləm iki dizi üzərinə oturar, bağdaş qurmazdı.” [Həsən. İbn Hibban (12/487); Ziyaul Maqdisi, əl Muxtarə
(4/40, 43); Əbuş Şeyx, Əxlaqun Nəbi (588); Məhamili, Əmali (454)]
Əbu Cuhayfə radiyallahu anhdan; Rasulullah səllallahu
aleyhi va səlləm belə buyurdu; “Mən dirsəklənərək/ bağdaş quraraq yemərəm.” [Səhih. Buxari (5398); Əhməd (4/308); Əbu Davud (3769);
Tirmizi (1830); İbn Macə (3262)]
Abdullah b. Amr radiyallahu anhumadan;
“Rasulullah səllallahu aleyhi va səlləmin dirsəklənərək/bağdaş quraraq yediyi
heç görülməmişdir...” [Səhih. İbn Macə (244)]
Xattabi belə deyir; “Mən dirsəklənərək yemərəm”
hədisindəki “muttəkiən; dirsəklənərək” kəlməsini avamın çoxu, bir tərəfə
meyledib söykənmək zənn edirlər. Halbuki hədisin mənası bu deyildir. Buradakı
“muttəki” kəlməsi ancaq altındakı ayaqlara dirsəklənməkdir. Ayaqlarına dirsəklənərək
oturana muttəki deyilir... Mənası budur; yemək yediyim zaman çox və növbənöv
yemək istəyənlər kimi ayaqlara və yastığa dirsəklənərək oturmaram. Lakin xəfif
oturaram və az yeyərəm. Beləcə oturuşum narahat şəkildədir.” [Məalimus Sunən (4/242)]
Firuzabadi belə deyir; “İttiqa, dirsəklənərək
yeməkdir. Rasulullah səllallahu aleyhi va səlləm; “Mən dirsəklənərək yemərəm”
buyurmuşdur. Yəni, yerləşmiş halda, bağdaş quraraq və bənzərləri kimi çox yeməyə
səbəb olan oturuş şəkilləridir. Əksinə, bağdaş qurmadan və yerini rahatlamadan,
narahat oturmaq lazımdır. Avam və elm tələbələrinin zənn etdikləri kimi dirsəklənməkdən
qəsd edilən; bir tərəfə söykənmək deyildir.” [Qamusul
Muhit (s. 71)]
Əliyyul Qari belə deyir; “əl Əbhəri dedi ki;
Muttəki- ayaqlar üzərinə dirsəklənib yerini rahatlayıb oturandır. Avam muttəki
kəlməsini ancaq bir tərəfinə söykənən şəklində bilir. Şübhə yoxdur ki, “ittiqa”
lüğətdə əmm və xas olan sözləri əhatə edər. Bu səbəbdən əl Qamus sahibi
Rasulullah səllallahu aleyhi va səlləmin; “Mən dirsəklənərək yemərəm” hədisini,
rahat şəkildə oturmaq, bağdaş qurmaq və bənzərləri kimi çox yeməyə səbəb olan
oturuş şəkilləridir deyə açıqlamışdır. Əksinə bağdaş qurmadan, narahat oturmaq
lazımdır. Avam və elm tələbələrinin zənn etdikləri kimi dirsəklənməkdən qəsd
edilən, bir tərəfə söykənmək deyildir. Bilinməkdədir ki, bir tərəfə meyl edərək
oturmaq kibirdən qaynaqlanır və burada insanın özünü saxlaya bilməyib çox yeməsinə
işarə vardır.” [Mirqatul Məfatih (2/30)]
Tacul Arusda belə deyilir; “İttiqa, dirsəklənərək
oturmaqdır. Ancaq yemək yeyərkən söykənmək haqqında deyilər. Çünki qövm, yeməkdə
dirsəklənərək oturardı. Ümmətə bu qadağan edilmişdir. Rasulullah səllallahu
aleyhi va səlləm; “Mən qul kimi yeyərəm” buyurmuşdur. Digər hədisdə; “Dirsəklənərək
yemərəm” buyurdu. Yəni yerini rahatlamaq və bağdaş qurmaq kimi çox yeməyə səbəb
olan şəkillərdə oturaraq yemərəm deməkdir. Ərəbcədə muttəki, ayaqlarına dirsəklənərək
oturan hər kəs haqqında istifadə olunur. Hətta hədisin mənası, İbnul Əsirin
dediyi kimi; “Rasulullah səllallahu aleyhi va səlləmin oturuşu qalxacaqmış kimi
narahat idi. Çox yemək istəyənlər kimi bağdaş qurmaz və yerini rahatlayıb
oturmazdı. Hədisdə qəsd edilən, avam və elm tələbələrinin zənn etdikləri kimi,
bir tərəfə söykənərək yemək deyildir. İttiqa kəlməsini bir tərəfə meyl etmək şəklində
açıqlayan kəs, tibbə görə şərh etməkdədir. Çünki belə oturuş yeməyin asan
keçisini əngəlləyər və bəzən əziyyət verər.” [Tacul
Arus (s. 260)]
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder